حصار در قرن نوزده میلادی

حصار یکی از ملک‌های مهم ورارود است که در گذر تاریخ به‌دلیل داشتن جایگاه استراتژیک و امکانات اقتصادی در تعیین خط سیاسی بیشتر خاندان‌های حکمران منطقه، نقشی مؤثر داشته است. البته، نقش این منطقه از عهد تیموریان به بعد در سرنوشت ورارود بیشتر شده است. تأثیر حصار در جغرافیای سیاسی و اقتصادی تاجیکستان معاصر نیز انکارناشدنی است. ازآنجا‌که قرن نوزدهم میلادی برای ایران و ورارود آغاز تحولات سرنوشت‌ساز بود،  در این مقاله مهم‌ترین حوادث منطقة حصار در این قرن تذکر داده شده است. پس از بیان مهم‌ترین حوادث سیاسی این منطقه در قرن نوزدهم، راجع به موضوعاتی نظیر املاک‌داری‌های بیکی حصار، کلان‌ترین ملک‌‌های این ناحیه، وسعت جغرافیایی، تعداد نفوس، نژاد‌ها، مشاغل، میزان مالیات، مراکز صنعتگری، تعداد سپاهیان، تقسیمات نابرابر زمین، بیداد و ستم مأموران دولتی و... بحث شده است. نگارنده در پایان پس از بررسی وضع سیاسی، اقتصادی و اجتماعی حصار در قرن نوزدهم به این نتیجه رسیده است که جنگ‌های خانوادگی امیران ورارود اوضاع منطقه را ناآرام کرده و زمینه‌های اشغال سریع آن را ازجانب ارتش روس فراهم آورده است. حاکمان حصار پس از اشغال روس‌ها نیز بیشتر در فکر ثروت‌اندوزی و غارت رعیت بودند؛ از‌این‌رو، با تغییر یافتن آن‌ها احوال مردمان بازهم صعب‌تر می‌شد.